Waarom hebben websites een negatieve impact op het milieu?

De hele korte uitleg:

Websites zijn super. Maar vaak, ook supergroot. 
En grote websites, bestaan uit veel data. 
Om al die data te verwerken, is veel energie nodig. 
En bij het produceren van die energie, komen broeikasgassen vrij.
Daardoor warmt de planeet op. 

Oftewel: door websites kleiner te maken, warmt de planeet minder op. Maar hoe maak je websites kleiner? Dat onderzoeken we, en de uitkomsten daarvan delen we. Zodat iedereen zijn of haar website een beetje kleiner kan maken. En daardoor de planeet een beetje minder opwarmt. 

De lange uitleg:

Websites waren niet altijd groot

Als je een gemiddelde website uit 1995 vergelijkt met een gemiddelde website uit 2024, zijn websites ongeveer 150 (!!!) keer groter geworden. Om een voorbeeld te geven: een gemiddelde webpagina in 1995 was 14 kilobytes, en in 2024 meer dan 2000 kilobytes. Als je in 1995 had geprobeerd een website uit 2024 te openen, was je computer gecrasht. Maar het internet, en onze computers en telefoons zijn veel beter en sneller geworden, met als voordeel dat we enorm veel data in no-time kunnen downloaden en bekijken. 

Maar, er zijn ook veel meer websites bijgekomen: elke dag worden er 252.000 nieuwe websites gelanceerd. Dat betekent dat we niet alleen grotere websites, maar ook meer websites hebben. Double-trouble dus. 

Websites hangen niet alleen ‘in de lucht’

Als het internet een land was, zou het de zevende grootste vervuiler ter wereld zijn. En dat komt omdat het internet niet zomaar ‘in de lucht hangt’. Het internet bestaat uit tastbare dingen: miljoenen kilometers kabel, datacenters, en denk aan ál die telefoons, computers, laptops, printers, en andere apparaten die zijn aangesloten op het internet. Om die apparaten te maken is energie gebruikt. Er zijn grondstoffen opgegraven, gesmolten, gezeefd en gesmolten. Maar er zijn ook mallen gemaakt, geperst en afgewerkt.  Die processen gebruiken niet alleen veel energie, ze zijn vaak ook vervuilend voor de natuur. En natuurlijk gebruiken alle apparaten op de wereld elke dag een enorme hoeveelheid energie, alleen al door ze aan te zetten. 

Waar komt energie voor websites vandaan?

Om een website te kunnen bezoeken, hebben we elektriciteit nodig: om je computer of telefoon op te laden, maar ook om informatie door kabels te verzenden, een datacenter te laten draaien, en om de airco’s van de datacenters te laten koelen. Nu denk je vast: “Elektriciteit = goed, toch? Want, elektriciteit kun je immers opwekken met hernieuwbare bronnen als wind en zon, toch? En bij het gebruiken van elektriciteit komen geen broeikasgassen vrij, toch?”

Ja,ja en nee. De zon schijnt niet altijd en de wind waait niet altijd. Maar we zijn wel gewend om altijd stroom uit het stopcontact te kunnen trekken. Daarom hebben we in Nederland een mix aan energiebronnen, om ervoor te zorgen dat er altijd genoeg elektriciteit beschikbaar is. Zo wordt ongeveer ⅓ van alle energie opgewekt uit zon en wind, en wordt de andere 65% opgewekt uit niet-hernieuwbare bronnen als aardolie, steenkool, gas en nucleaire energie. 

En daar zit de crux: om elektriciteit op te wekken uit fossiele grondstoffen, worden deze verbrand en de hitte die vrijkomt, wordt deels omgezet in elektriciteit. Maar naast hitte, komen er bij deze verbranding van fossiele grondstoffen ook broeikasgassen vrij. 

Wat is een broeikas en wat doet het?

Hou je vast, nu wordt het technisch: Broeikasgassen komen van nature voor in de atmosfeer. Deze gassen hebben de speciale eigenschap dat ze warmte kunnen vasthouden. Daardoor is onze planeet leefbaar (anders zou het een ijsbal zijn!). Maar; teveel broeikasgassen in de atmosfeer zorgen voor téveel warmte die vastgehouden wordt, waardoor de temperatuur op aarde stijgt: klimaatverandering. 

Een deel van de warmte van de zon wordt teruggekaatst, een deel wordt teruggezonden, en een deel blijft hangen in de atmosfeer. Door de stijging van broeikasgassen blijft de warmte van de zon langer hangen in de atmosfeer, en wordt het warmer op aarde. 

CO₂ (weg ermee!) is niet het enige broeikasgas

Het meest bekende en beruchte broeikasgas is koolstofdioxide (CO₂), en andere bekende zijn:

• methaan (CH4) 
• stikstofoxide (N2O, lachgas) 
• ozon (O3)
• waterdamp (H₂O). 

Elk broeikasgas heeft een andere ‘sterkte’ en een andere ‘overlevingstijd’. Zo is methaan 28x zo sterk als CO₂ en lachgas 265 keer zo sterk. Ook verschilt het hoe lang het duurt voordat een gas in de atmosfeer wordt afgebroken. Methaan blijft meestal meer dan 10 jaar in de atmosfeer hangen, terwijl waterdamp nooit langer dan een paar dagen blijft hangen (dan gaat het regenen). 

Om het makkelijk te maken is het gebruikelijk elk broeikasgas om te rekenen naar ‘hoeveel het zou zijn uitgedrukt in CO₂’. Daarbij kijken we hoeveel meer/minder warmte trekt het gas aan, en hoelang overleeft het gas in de atmosfeer in vergelijking met CO₂. Daaruit komt het zogenaamde CO₂-equivalent, in het kort CO₂e. Maar de meeste mensen schrijven de ‘e’ er niet eens meer achter, omdat het zo normaal is om alles in CO₂ uit te drukken. 

Hoeveel keer zo sterk als CO2 is 1 druppel van verschillende broeikasgassen??

Hoeveel broeikasgas produceert elektriciteit?

Voor elke kWh elektriciteit die wordt opgewekt, worden er nog steeds fossiele brandstoffen verbrand, wat resulteert in de productie van CO₂. Omdat elk land een verschillende mix aan hernieuwbare/niet-hernieuwbare grondstoffen gebruikt om elektriciteit op te wekken, verschilt de hoeveelheid CO₂ per kWh per land. 

In Nederland wordt voor elke kWh gemiddeld 363 gram CO₂ geproduceerd. Om dat in perspectief te plaatsen: 1 kWh is genoeg om een energiezuinige laptop voor 20 uur van stroom te voorzien. En 363 gram CO₂ komt overeen met de uitstoot van een rit van 2,36 km met een benzineauto. Dus elke keer dat jij je laptop oplaadt, kun je je voorstellen dat je 2,36 km aan uitlaatgas uitstoot. Best heftig, toch?

Wat gebeurt er als je een website bezoekt? 

Elke click, swipe of actie verbruikt elektriciteit. Hoe zit dat? Wanneer iemand een website intypt, maakt de browser (het programmaatje waarmee je een website bezoekt, bijvoorbeeld Google Chrome of Safari) contact met de server, en vraagt informatie op: “Hey server, mag ik deze webpagina zien?”. De server gaat aan de slag, maakt mogelijk wat berekeningen en stuurt dan de website als antwoord terug. Soms gaat dit een paar keer over en weer. Elke keer dat er iets gevraagd, berekend of teruggestuurd wordt, kost energie. Hoe ‘zwaarder’ of ‘complexer’ je website is, hoe meer energie er nodig is om data te verzenden en verwerken. 

Dit is elke keer maar een klein beetje, maar als je bedenkt hoeveel webpagina’s je op een dag bezoekt, hoe vaak je ergens op klikt, en hoeveel mensen dat per dag doen, kan je je voorstellen: héél veel kleine beetjes zijn samen een heleboel. Namelijk ongeveer 4% van alle uitstoot wereldwijd komt door digitale technologie. En dat aandeel groeit elk jaar.

Maar het is nog complexer

Er komt nog veel meer kijken bij de emissies gerelateerd aan websitebezoeken. Bijvoorbeeld, datacenters gebruiken niet alleen energie om websiteverzoeken te beantwoorden van browsers, ze verbruiken ook energie om te koelen. Want al dat data verwerken produceert veel warmte. En… mensen zijn niet de enige ‘surfers’ op het internet: 40% van alle websitebezoekers zijn bots. Elke websitebezoeker, of het nu een mens of een bot is, vereist een verzoek en een reactie van de server, wat energie kost, en dus de CO2-voetafdruk van je website vergroot. 

En om nog maar eens iets te noemen; wist je dat een website bezoeken via een 3G netwerk ongeveer 36x zoveel energie kost dan via Wi-Fi? 

Dit, en waarschijnlijk nog 100-en andere dingen, maken het heel complex om precies te berekenen hoeveel uitstoot een website veroorzaakt. Maar, we hebben wel een poging gedaan met onze carbonfooter tool. Lees hier meer over hoe de berekening achter onze tool werkt. 

Samenvatting: waarom websites bijdragen aan klimaatverandering

De impact van websites op het milieu is groot. Om een website online te bekijken, zijn “offline” materialen nodig (kabels, devices, datacenters), en er is elektriciteit nodig. Voor de productie van deze offline materialen is energie nodig, wordt vervuiling geproduceerd en grondstoffen gewonnen. Om elektriciteit te maken, wordt fossiele brandstof verbrand waarbij broeikasgassen vrijkomen. Om een website te bezoeken wordt er data heen-en-weer verstuurd, en hoe meer data wordt verstuurd, hoe meer energie dat kost. 

In 2024 zijn er bijna 2 miljard websites, en gemiddeld stoot een webpagina bijna 2 gram CO₂ uit per bezoek. Als een website gemiddeld 1000x bezocht wordt per maand is dat per jaar 3,8 miljoen ton CO₂! Door websites duurzamer te maken, kunnen we dit omkeren: betere websites, minder dataverkeer, minder uitstoot, minder opwarming van de aarde!